TẠI SAO CON KHÔNG THÀNH THẬT VỚI BẠN?

“Tại sao con hút thuốc? Hả?”
“Con có biết hút thuốc là không tốt không? Con bao nhiêu tuổi, có được hút không?”
“Tại sao con đi chơi về muộn?”
“Tại sao không làm bài tập? Tại sao hôm nay không đi học mà lại nói là có đi học?
….
Không biết tuổi thơ của bạn có bao giờ nghe đến những câu quở trách, la mắng này của cha mẹ hay chưa? Không hẳn hình ảnh đứa con trong những câu hỏi này là của bạn, mà có thể đó là của gia đình hàng xóm, họ hàng, bà con,… bất kỳ ai đó mà bạn có quen biết.

Mình thì vừa nghe lại những câu hỏi này trong lúc chuyện trò với một em đồng nghiệp. Nhưng trong câu chuyện của em, không đơn giản chỉ có câu hỏi mà mỗi câu được thốt ra là một lần đòn roi mà người cha của em đánh lên đứa em trai đang học trung học. 

Em kể rằng, đứa em trai này của em là người giàu cảm xúc, dễ thương và trong em ấy luôn có tình yêu thương rất lớn dành cho cha mẹ. Tuy nhiên, trong nhà người bị đánh mắng, người bị ‘nghi ngờ’ niềm tin nhiều nhất, người bị tổn thương bởi cha mẹ nhiều nhất, lại chính là em.

Em trai nhiều lần trốn học, hút thuốc vì đi theo những người bạn xấu khác trên trường. Và tất nhiên mỗi lần như vậy, em đều bị đánh mắng, thậm chí cha mẹ em dường như không bao giờ tin tưởng em có thể làm nên bất cứ điều gì tốt đẹp. 

Chị gái của em là người luôn tin tưởng em, vì thế mọi chuyện to nhỏ lớn bé em đều chỉ muốn kể cho người chị này. Đã có nhiều lần em nói dối, nhưng chỉ còn trong quá khứ, một số việc em ấy đã không tái phạm nữa. Thế nhưng, cha mẹ chưa bao giờ tin tưởng người con trai này, chỉ cần đi ra ngoài và nghe điều gì đó không tốt mà có mặt em ấy ở đó, lập tức sẽ về nhà chỉ trích và la mắng. Dù nhiều lúc, sự có mặt của em ở đó chỉ là sự vô tình đi qua, đứng lại hoặc chỉ đơn giản là có mặt ở đó cùng bạn bè của em mà thôi. 

Em 16 tuổi, từ lúc em bước chân vào trung học, hầu như mỗi ngày đều bị la mắng, quở trách. Khi thì không làm việc nhà tốt, khi thì làm đổ bể đồ đạc, khi khác thì lại là chuyện bài vở, đi học,… Cha mẹ dù yêu thương em, nhưng mỗi lời nói ra với em 80% đều là lời la mắng, và có chút gì đó không tin tưởng. Nên đến hiện tại, theo lời chị gái của em, thì đứa trẻ này là một người không quá tự tin, không nghĩ mình làm được, làm chuyện gì rồi cũng đổ bể; mặc dù sâu bên trong em có những lúc bộc lộ khát khao rất mãnh liệt về điều gì đó để thay đổi hiện trạng cuộc sống em đang có. Em có những lúc đã rất quyết tâm để thay đổi bản thân, nghỉ chơi cùng đám bạn lêu lổng, quyết tâm thi đỗ vào trường cấp ba để không phụ kỳ vọng của người lớn, dù cho lúc đi học em thực sự rất ít chú tâm học hành. 

Em đã từng nghĩ rằng, chuyện mình đỗ vào trường cấp ba đã là một thành tựu. Thời gian đầu, em luôn nói với chị gái của mình em sẽ thay đổi, em sẽ cố gắng, em sẽ bắt đầu học lại để sau đó xin chuyển vào ngôi trường tốt hơn. Tuy nhiên, mọi nỗ lực của em ngày càng thụt lùi, tính tình của em cũng ngày càng có xu hướng tiêu cực hơn, em thỉnh thoảng vẫn đi chơi với những người bạn lêu lổng, và đã có những lần khiến thầy chủ nhiệm mời phụ huynh đến trường nói chuyện. Và cứ thế, cuộc sống hiện tại của em vẫn cứ tiếp diễn với những lời la mắng từ ba mẹ, những lần không thành thật của chính em. 

Bạn thân mến, khi đọc qua câu chuyện này. Bạn có nhận ra lý do tại sao người em trai này dù đã cố gắng vẫn không thay đổi được? Hay tại sao em ấy vẫn có xu hướng không thành thật với cha mẹ của mình không?

Đây không phải là ví dụ đặc biệt, cũng không phải là tình huống duy nhất diễn ra trong gia đình của cô em đồng nghiệp. Mà ở ngoài kia, có hàng trăm gia đình và những đứa trẻ vị thành niên đang tiếp diễn một cuộc sống như vậy. Giữa vòng lặp của tình cảm gia đình – sự tin tưởng và những lời nói dối. 

Có hai vấn đề mình nhận ra ở đây: Thứ nhất, đứa trẻ ấy sẽ khó thay đổi được, nếu em vẫn còn sống trong môi trường ấy cho đến hết cuộc đời. Thứ hai, em sẽ được thay đổi nếu cha mẹ em thay đổi. 

Một đứa trẻ cũng giống như một cái cây. Chỉ cần tưới tẩm, chăm bón đúng cách, đón nắng đón sáng đủ đầy, sẽ phát triển lớn mạnh và ra hoa đẹp, kết quả ngọt. Nhưng nếu để nó trong những góc tối, mỗi ngày bao phủ lên nó là bóng tối trầm uất, là yêu thương sai cách, thì chắc chắn nó sẽ héo mòn, cuộc sống lay lắt, bất ổn. 

Trong câu chuyện trên, đứa trẻ ấy lớn lên như bao đứa trẻ khác. Tuy nhiên, mỗi ngày em đều nhận được những lời quở trách và sự không công nhận của chính cha mẹ – người mà em sẽ luôn tin tưởng và yêu thương nhất trên đời. Cứ mỗi ngày tích cóp lại một chút, em sẽ thất vọng tràn trề về cha mẹ và về chính bản thân mình. Niềm tin rằng em có thể phát triển, em làm được việc, em thông minh, em sẽ học giỏi, ngày càng bay biến. Thay vào đó là những suy nghĩ thoái lui, bỏ cuộc, không làm được; bởi vì khi làm được em cũng chẳng được công nhận… 

Để mình chia sẻ thêm một chút xíu nữa cho bạn hiểu hơn vấn đề nhé.
Em trai trong câu chuyện trên đã tập tành hút thuốc lá khi chỉ mới 13-14 tuổi và bị cha mẹ bắt được. Sau đó, em bị cha đánh. Mẹ em cũng khuyên nhủ em hết lời, dùng tình yêu thương để khuyên em từ bỏ. Rồi em cũng nhận ra việc đó là không đúng, nên đã từ bỏ dần. Tuy nhiên, trong một lần đi sinh nhật bạn, em trở về nhà với mùi thuốc lá trên người, lập tức người cha đã tiếp tục mắng em với những lời rất nặng. Em dù đã cố giải thích là em không hề hút, bạn bên cạnh ngồi hút nên mùi ám lên tóc và lên người em thôi. Nhưng, bạn biết không, em càng giải thích lại càng bị bác bỏ. Thế là em nói với chị gái mình: “Em đã nói là không hút, tụi bạn có mời nhưng em không hút vậy mà cha không tin. Biết về nhà mà bị mắng vậy em hút cho bỏ công, không làm vẫn bị nghi ngờ” 

Bạn thấy không?

Nguyên nhân cốt lõi khiến cho con không thành thật với cha mẹ chính là do con không được công nhận, không được tin tưởng dù việc đó là nhỏ hay lớn. 

Rất nhiều ba mẹ có con ở độ tuổi vị thành niên cũng tâm sự với mình rằng, con của họ thường nói dối, dù cho sự nói dối đó nhỏ nhặt và họ không hiểu tại sao con làm như vậy trong nhiều lần. Khi lắng nghe nhiều câu chuyện như vậy, mình càng thêm tin rằng cha mẹ thực sự đã rất thiếu sót trong việc lắng nghe con, công nhận con khi cần. 

Chúng ta – những người trưởng thành cũng từng là trẻ con. Mình tin rằng trong suốt thời thơ âu của tụi mình cũng đã có ít nhất 1-2 lần không dám thành thật với cha mẹ của mình. Phải vậy không? Và những lúc đó thường là do sợ bị mắng hoặc cảm thấy mình không được tin tưởng, nên phải tìm cách nói dối.

Vậy tại sao khi làm cha mẹ rồi, bạn lại dễ dàng quên đi những cảm xúc này, nhỉ?

Hãy dành thời gian để nhìn nhận và nhớ lại một chút, bạn sẽ sớm thấy được câu trả lời cho những hành vi không thành thật của con, bạn ạ!

Để con không nói dối nữa chỉ có một cách duy nhất, đó là: luôn ngồi xuống lắng nghe con và luôn công nhận mọi việc, mọi kết quả con làm dù đôi khi con chưa thực sự làm tốt như mong đợi. 

Khi con lỡ phạm sai lầm nào đó nhưng cố gắng sửa chữa ở lần tiếp theo, cha mẹ hãy nhiệt thành công nhận sự nỗ lực ấy của con. Mình chắc chắn rằng nếu bạn làm nhiều lần như vậy, con sẽ càng giảm đi lỗi lầm, sau đó thì dứt hẳn và tốt lên. 

Người lớn chúng ta vẫn hay dùng lăng kính của một người trưởng thành để quan sát và đánh giá hành vi của một đứa trẻ, mà quên mất rằng ở độ tuổi của con, chỉ có thể làm những việc trong giới hạn mà thôi. 

Vì vậy, đừng bắt con phải hoàn hảo theo suy nghĩ của bạn. Hãy để con hoàn thành mọi việc trước khi trở nên hoàn hảo. Hãy để con tự giải quyết vấn đề của con theo cách mà chúng có thể nhất. Sau đó, bạn hãy ngồi xuống động viên con, hướng dẫn và gợi mở cho con thêm những cách tốt hơn mà con có thể thử. Như vậy, tình cảm của hai bên không chỉ tốt thêm, thân thiết hơn mà con sẽ luôn tin tưởng bạn hết lòng; đồng thời khi mỗi ngày con đều cố gắng làm gì đó để tốt hơn hôm qua, sẽ rất tốt cho sự phát triển của chính con. Bạn nhé!

Thương bạn lắm,
Truly Inspired