ĐỪNG BUỘC THÊM “ĐÁ” VÀO CHÂN CON!

Bạn đang dạy con theo cách nào?
Mình có hai câu chuyện khá điển hình trong việc ba mẹ nuôi dạy con cái dưới đây. Hoàn toàn là những câu chuyện có thật, và nó cũng để lại cho mình những bài học, những ghi nhận rất riêng trong việc dạy con, để con không phải bị buộc trở thành những “đứa trẻ ngoại lệ” một cách quá mức.

Câu chuyện thứ nhất
Những đứa trẻ ngoại lệ (~ cá biệt)
Đây là trường hợp dạy con mà mình đã nhìn thấy trước một chút hậu quả, và mình cũng từng nhắn nhủ đến ba mẹ của em bé này trước đó, nhưng ba mẹ đã không cảnh giác sớm bởi vì hai người luôn để con phát triển theo cá tính tự nhiên, để bản năng của con được phát huy tối đa. 

Ưu điểm của ba mẹ này là luôn có sự tôn trọng dành cho con cái. Tuy nhiên, họ đã không kịp thời suy nghĩ rằng: con trai của họ là một đứa trẻ có cá tính cá biệt! 

Chính vì luôn tập trung sự tôn trọng quá đà dành cho một đứa trẻ cá biệt, mà họ quên rằng con trai của họ cần được hướng dẫn một cách đúng đắn, phù hợp với suy nghĩ, hành vi của lứa tuổi trẻ em. Cho nên hiện tại, em bé đó đã có nhiều hành động, suy nghĩ, sự thể hiện ra bên ngoài khiến cho người xung quanh, đặc biệt là thầy cô và bạn bè cảm thấy cậu ấy là “người xấu”, không muốn chơi cùng, cũng không muốn dành những điều tốt đẹp cho cậu như những người bình thường khác. 

Bên cạnh đó, cả hai người ba mẹ cũng khá bận rộn, không có đủ thời gian để hướng dẫn và đồng hành cùng con trai. Đặc biệt là người ba – người luôn đề cao chủ nghĩa cá nhân, sự tôn trọng trong dạy con, mà sâu xa là vì họ bận rộn quá đến nỗi không thể có đủ thì giờ để chú tâm vào sự thay đổi, phát triển của đứa nhỏ. Không chỉ có như vậy, người ba còn can thiệp vào cách dạy con của người mẹ. Khi thấy đứa bé chớm có những suy nghĩ, hành vi thiếu kiểm soát và không phù hợp, người mẹ đã chủ động để hướng dẫn cho con, tuy nhiên lại vấp phải sự phản đối của người ba. Người ba luôn vin vào sự tôn trọng, chủ nghĩa cá nhân để cho con mặc sức thể hiện tính cách cá nhân mà quên rằng để sống được với cuộc sống bên ngoài, đứa trẻ cần có nhiều kỹ năng mềm, để xử lý khéo léo tình huống xảy ra xung quanh chúng ở hiện tại, và cả tương lai nữa. 

Việc ba mẹ luôn tôn trọng và cho con không gian riêng để chúng tự phát triển theo độ tuổi, đó là điều rất tốt. Nhưng đối với những đứa trẻ nổi loạn thì ba mẹ cần dành thời gian để dìu dắt con hơn, để con vừa đi đúng hướng vừa được phát triển bản thân mà không bị mất tự do vốn có. Và trong gia đình này, người ba và mẹ luôn mâu thuẫn nhau trong cách dạy con; thậm chí có nhiều lần ông đã gây áp lực cho người mẹ khi người mẹ tính dạy con, vì nhận thấy con có những hành vi cư xử quá đà, không phải phép, thậm chí là thiếu tôn trọng người khác.

Chính sự bất nhất này trong việc dạy con của hai người họ, đã góp phần vào việc tạo nên một đứa bé hư, thiếu tôn trọng những người xung quanh, trở thành đứa trẻ không có ý thức về hành vi của bản thân, làm cho người xung quanh nhìn nó bằng ánh mắt “người xấu”. Và chính vì sống quen trong sự tôn trọng một cách quá đà đó, khiến đứa trẻ càng biết “sử dụng” những lợi thế có sẵn từ gia đình, đem ra oán trách những người xung quanh, đòi hỏi mọi người phải tôn trọng, trong khi đó hành vi và thái độ của bé không hề tôn trọng họ. Để rồi, con luôn trong trạng thái muốn trút giận lên người khác, vì nghĩ họ không tôn trọng và không có sự công bằng với con. Con đã quá quen với việc thích làm những gì con muốn, không quan tâm đến cảm nhận của người xung quanh, từ đó  khiến mọi người dần có ý xa lánh, không thích đến gần con. 

Vậy là, mải miết bận rộn công việc, mải mê với quan điểm tôn trọng và để con tự do phát triển, mà gia đình đã quên dạy thằng bé rằng: Ngoài ba mẹ ra, ở bên ngoài không ai có nghĩa vụ phải tôn trọng hay lắng nghe con, nếu con không làm lại điều đó với họ.

Bạn có biết vì sao trong nhà sách lại luôn phân chia các khu sách người lớn và trẻ em không?
Bởi vì, rất rõ ràng rằng các con còn nhỏ thì tầm hiểu biết của các con chưa tới, nếu đọc sách người lớn sẽ có khả năng làm cho các con suy nghĩ lệch lạc đi, sẽ dễ dẫn các con đi xa khỏi giới hạn của bản thân mà các con không thể ý thức hết được tác hại của nó. Khi các con đủ trải nghiệm phần nào theo thời gian rồi, thì các con mới được chuyển từ sách-truyện thiếu nhi đến sách-truyện của trẻ vị thành niên rồi mới tới sách dành cho người trưởng thành!  

Tương tự như vậy với việc nuôi dạy con cái. Các con cần biết chính xác giới hạn theo từng độ tuổi là như thế nào? Ở độ tuổi nào thì các con cần cư xử như thế nào mới là đúng đắn, phù hợp và lễ độ. 
Để làm được điều này đòi hỏi ba mẹ cần phải có sự đồng hành rất nhịp nhàng, đồng điệu, chung quan điểm dạy con mới có thể giúp được con tốt hơn.

Câu chuyện thứ hai: 
Những đứa trẻ ngoại lệ – quá ngoan
Ngược với những đứa trẻ ngoại lệ cá biệt – những đứa trẻ quá ngoan thì lại sớm hiểu ra nhiều điều trong cuộc sống, nói nôm na là già trước tuổi. Thậm chí như cô bé trong câu chuyện thứ hai này, cô bé ngoan đến mức đã sớm nhận ra ra bản thân đang chịu áp lực đồng trang lứa khi con luôn cảm thấy bản thân chưa được tốt, chưa được hoàn thiện, luôn thấy bạn bè giỏi hơn. Mặc dù trong mắt nhiều người lớn – như mình, đứa trẻ ngoan ấy đã rất giỏi rồi. 

Cô nhỏ trong câu chuyện này là một người rất hiểu chuyện và chăm chỉ. Con không chỉ vừa biết chăm em nhỏ, phụ giúp ba mẹ việc nhà,  mà còn luôn có ý thức tự giác dậy từ rất sớm để học bài mỗi ngày. Nhưng dù cho con có làm gì đi chăng nữa, thì ba mẹ cũng chẳng bao giờ công nhận hay ngợi khen con, thay vào đó là sẽ luôn chú ý vào khuyết điểm của con. Dù cho một khuyết điểm nhỏ xíu thôi, con cũng sẽ bị căng thẳng bởi vì con biết ba mẹ sẽ nhìn vào đó mà cho rằng con không giỏi, không tiến bộ…

Đến bây giờ, sau khi con tự mình đạt được học bổng sang nước ngoài học tập, con vẫn bị những áp lực khác xung quanh đè lên một cách vô hình. Bởi vì những ám ảnh chê bai của ba mẹ từ trong quá khứ, mười mấy năm liền, cho nên hiện tại con luôn cảm thấy bản thân không giỏi, luôn tự ti về năng lực cá nhân của mình. Thực ra, khi trò chuyện với con, mình biết con có vướng phải một dạng trầm cảm nhẹ, nhưng vì con đang rối nên mình cũng không muốn nói thằng với con. Mình lựa chọn cách đi cùng con một cách từ từ, có thể đường sẽ vòng hơn một chút, nhưng miễn là nó tốt cho con ở hiện tại là được.  

Mình biết và luôn tin rằng ba mẹ của cô bé cũng rất thương con, nhưng trái với gia đình ở trên thì gia đình thứ hai này chẳng có lấy một chút tự do và tôn trọng nào cả. Một bên cho thừa sự tự do và tôn trọng để rồi vô tình làm con bị hư. Một bên thì lại quá o ép, không tạo cho con sự công nhận về giá trị của bản thân, luôn kiểm soát con trong mọi chuyện, cũng đã tạo nên một áp lực rất nặng nề trong tâm lý của con. 

Từ hai câu chuyện của hai bên gia đình, bạn nhìn thấy điều gì ở đây hong?
Có ba điều mà mình mong muốn chia sẻ với bạn, thông qua hai câu chuyện này:

Thứ nhất – Đừng bao giờ áp dụng một công thức nuôi dạy chung cho tất cả mọi đứa trẻ 
Hãy quan sát để hiểu con nhiều hơn, để chỉ dẫn cho con điều phù hợp nhất. 
Các ba mẹ cần thật sự dành thời gian dành cho con để hiểu con mình thuộc nhóm tính cách nào, từ đó đưa ra cách đồng hành cùng con đúng đắn, chỉ cho con hướng đi tốt nhất mà con nên tới. Bởi vì, rõ ràng qua hai gia đình trong hai câu chuyện trên, mình tin rằng họ đều rất thương con, nhưng một bên thì vì quá thương nên thả con tự do, một bên thì sợ con hư nên lại siết chặt quá mức. Cả hai đều tạo nên cho các con những tâm lý và hành vi có phần nặng nề mà không để ý. 

Khi chúng ta hiểu tâm tư của bọn trẻ – ta sẽ cho chúng được sự phát triển tự do và tối ưu nhất!
Đừng vì quan điểm cá nhân của mình, đừng vì những điều mình cho là đúng và phù hợp mà tự mình buộc thêm “đá” vào chân con, bạn nha!

Thứ hai – Việc có mặt đúng lúc cùng con là điều tối quan trọng 
Dù cho sử dụng phương pháp dạy con nào thì sự có mặt ngay lúc con đang cần, vẫn là điều quan trọng và giúp ích cho con của bạn được nhiều nhất.

Tuổi thơ, hành trang mà con mang theo từ những ngày đầu khi bước vào đời, chính là những thứ mà dù ba mẹ có tiền đến đâu cũng không thể mua được cho con về sau. Bởi vì con rồi sẽ lớn, sẽ rời xa vòng tay của chúng ta. Nhưng liệu con có đi đến được đúng nơi dành cho chúng và đạt được sự bình an, hạnh phúc không? Hay con sẽ trở thành những đứa trẻ tổn thương tâm lý, thậm chí con phải mất đến nửa cuộc đời mới có thể hiểu thực sự bản thân mình là ai, là như thế nào? 

Bạn thân mến,
Sự vui vẻ hay áp lực, sự lo âu hay hạnh phúc, sự trưởng thành hay hư đốn,.. tất cả đều được tạo nên từ nền tảng văn hóa giáo dục trong gia đình ngay khi các con còn nhỏ. Dĩ nhiên, nhà trường, thầy cô giáo vẫn là những người đóng góp to lớn vào hành trình trưởng thành của con trẻ. Nhưng nếu như gia đình thật sự không có sự đồng hành tốt, cũng rất khó để nhà trường có thể can thiệp 100% được!

Chính vì vậy, sự có mặt của ba mẹ lúc con buồn bã, vấp ngã và khó khăn; hay ngay cả lúc con được vinh danh, được công nhận, được thành tích tốt,.. tất cả đều rất có ý nghĩa đối với con. Mỗi ngày trôi qua con sẽ lớn lên thêm một chút, và các sự kiện mà bạn có thể đồng hành cùng con cũng sẽ dần ít đi. Cho nên, tuổi thơ, khi con dưới 15 tuổi, chính là thời điểm luôn cần có ba mẹ bên cạnh, dù con ở trong hoàn cảnh nào đi nữa!

Bên cạnh đó, 
Ba mẹ cũng cần làm rõ quan điểm với nhau trước khi dạy con, bởi sự đối lập của hai người sẽ sinh ra mâu thuẫn và rối rằm cho đứa trẻ; thậm chí với những đứa trẻ có phần khôn lỏi, cá biệt, chúng sẽ ngay lập tức tìm được “lỗ hổng” giữa hai bên ba mẹ để có thể “tận dụng” thời cơ tìm đến người phù hợp làm đồng minh cho bản thân, khi chúng lỡ làm sai điều gì đó. Mình cũng tin rằng, một đứa trẻ lớn lên với sự mâu thuẫn đầy rẫy như vậy trong tâm hồn, cũng sẽ khó có thể cảm thấy hạnh phúc một cách trọn vẹn được! Bởi vì chúng ngày nào cũng nhìn thấy ba mẹ đổ lỗi cho nhau trong quá trình dạy chúng, thì làm sao đứa trẻ có thể ngưng đổ lỗi cho người khác khi chúng làm sai, đúng không? 

Thứ ba – Đừng nhầm lẫn khái niệm để con phát triển tự nhiên với việc thả trôi cho con tự lớn
Không có viên ngọc nào tự mình có thể phát sáng nếu không có bàn tay gọt giũa của người thợ. Không có đứa trẻ nào phát triển chuẩn chỉnh nếu không có sự rèn giũa và hướng dẫn đúng đắn từ cha mẹ. 

Sự lạm dụng “để con phát triển tự nhiên” cho ba mẹ có thêm thời gian cho công việc, để có thêm điều kiện kinh tế lo cho con cuộc sống tốt là một điều không nên có. Với mình, thậm chí đây còn là một lời viện cớ, một lời biện minh!

Phát triển tự nhiên là không chèn ép, không bắt buộc con làm những điều mà con không thực sự cảm thấy thích. Nhưng điều đó không có nghĩa là không can thiệp vào việc uốn nắn, hay hướng dẫn con biết cư xử đúng đắn, phù hợp lứa tuổi, đặc biệt những việc liên quan đến giáo dục nhân cách, đạo đức cho con từ nhỏ.

Phát triển tự nhiên đúng đắn là việc cha mẹ cần dành thời gian bên con, quan sát chúng, lắng nghe những gì con chia sẻ để thực sự biết con như thế nào, và tư vấn cho con để con lựa chọn cái tốt nhất cho bản thân, từng bước giúp con có thể bộc lộ được khả năng theo hướng tích cực nhất có thể. Chứ không phải là để con trượt dài theo bản năng, vượt qua những giới hạn chuẩn chỉnh và trở nên xấu đi trong mắt người khác!

Mình biết rất rõ,
Nuôi con và dạy con chưa bao giờ là việc dễ dàng đối với bất kỳ ông bố bà mẹ nào. Tuy nhiên, sự đồng hành bên cạnh, sự thấu hiểu và làm bạn mới chính là những chìa khóa đầu tiên giúp con khai mở một cuộc đời đầy ánh sáng phía trước. 

Cho nên, nếu đã xác định hành trình nào cũng có khó khăn, thì còn ngại gì mà không cùng con đối mặt, tiến bước, phải không bạn? Quan trọng là bạn muốn khó khăn ở bây giờ, hay dồn dập trở ngại ở tương lai, bạn hoàn toàn có thể lựa chọn!
Bạn cố lên nhé!

Thương bạn lắm,
Truly Inspired