ĐỂ CON LUÔN CHỦ ĐỘNG TÂM SỰ CÙNG BA MẸ

Vài ngày trước trong lúc ngồi ăn trưa với hai người bạn, mình nhận về khá nhiều niềm vui cũng như năng lượng khi được chia sẻ thật nhiều điều với các bạn ấy. Bạn cũng biết rồi đó, mấy chị em phụ nữ đã có gia đình như tụi mình thì một khi gặp nhau, ngoài việc nói chuyện về làm đẹp chăm sóc bản thân, công việc các thứ thì nội dung chính của bữa đó cũng lại quanh quẩn về con cái. Các bé của ba tụi mình thì nằm trong nhiều độ tuổi, nhưng chủ đề được bàn tới chính là làm sao để con chia sẻ với ba mẹ nhiều hơn. 

Hai người bạn của mình sau khi nghe kể chuyện về bé nhà mình, thì đều tỏ ý: “Ước gì tao ước con của tao giống như mày”. Cả hai người bạn ấy đều có con trong độ tuổi mà bọn nhỏ đã bắt đầu biết phân biệt ba mẹ làm sai hay đúng, đã biết phản bác, lý luận với ba mẹ đủ thứ trên đời, nhất là khi nói chuyện mà hỏng đúng ý tụi nhỏ. Cả hai người bạn của mình đều có những nỗi niềm khác nhau vì có người thì con còn nhỏ, nhưng có người thì con sắp bước vào teenager, cho nên bà mẹ nào cũng có những vấn đề đau đầu riêng. 

Tuy nỗi niềm khác nhau nhưng ở cả hai người họ đều có một điểm chung đó là: đều rất thương con. Nhưng, một người không biết làm sao để con mở lòng tâm sự với ba mẹ nhiều hơn. Người kia thì lại lăn tăn không biết làm sao để dạy con cho đúng, hay làm sao để trả lời những câu hỏi “hóc búa” của các cô cậu nhỏ. Bạn cũng biết rồi đó, trẻ con bây giờ được lớn lên với đầy đủ điều kiện hơn nên chúng cũng phát triển trí thông minh khá sớm. Nếu không cẩn thận chúng ta lại bị các cô cậu bắt bẻ ngay, mình cũng thấu hiểu nỗi lòng này lắm :)”.

Cho nên, khi nghe chuyện về bé con nhà mình, hai nàng ấy đều cảm thán rằng làm sao mà con gái mình có thể chia sẻ mọi thứ với mình? Ngay cả chuyện cảm xúc của con như thế nào, con suy nghĩ ra sao, chuyện bạn bè, hay những chuyện vô cùng thầm kín về tâm sinh lý,… Nhìn ánh mắt của hai cô bạn, mình biết họ rất thương con và chăm con rất chu toàn. Nhưng mà, con cái có bạn thì không chia sẻ, những bạn nhỏ hơn thì lại hơi khó đạt được thỏa thuận bởi, tụi nhỏ khá thông minh và còn được lớn lên trong môi trường tự do ngôn luận, vậy nên, có những lúc phụ huynh còn hong đối đáp lại kịp những gì mà con họ vừa nói. Các bé quả thực rất thông minh!

Nói về trẻ con thì mình luôn có suy nghĩ như thế này: tất cả mọi đứa trẻ đều có tiềm năng, sứ mệnh, trường năng lượng, khả năng phát triển khác nhau nên sẽ không có bất kỳ công thức chung nào cho mọi đứa trẻ cả. Và đây cũng chính là tư duy mà mình đã sử dụng để đồng hành xuyên suốt cùng con gái, bởi nhóc nhà mình cũng không phải “dạng vừa” đâu, cổ cũng lý luận ghê lắm đó!

Với những kinh nghiệm giúp con mở lòng hơn với ba mẹ, bài viết này mình sẽ chia sẻ cho mọi người một số góc nhìn và quy tắc đã áp dụng trong gia đình. Tuy nhiên,  mình cũng mong muốn các ba mẹ khi đọc qua rồi, khoan hãy áp dụng ngay mà hãy lắng nghe, chọn lọc sự phù hợp nhất đối với từng đứa con của mỗi người. Hãy nhớ là từng bạn nha các ba mẹ! Bởi, ngay cùng trong một gia đình, dù được sinh ra cùng một ba mẹ nhưng chưa chắc sẽ cùng sử dụng được một phương thức giáo dục cho các con. 

Một trong những sai lầm của các ba mẹ trong việc giáo dục con cái đó là cùng áp dụng một cách dạy với tất cả những đứa con của mình. Cho nên vô tình lại không thể nào phát huy tối đa sự phát triển của trẻ được. Bạn hãy để ý mà xem, cùng trong một gia đình tại sao có bé luôn cảm thấy uất ức, có bé lại cảm thấy công bằng và hạnh phúc? Là do cách mà các ba mẹ đã ứng xử và dạy bảo mỗi ngày đó!

Quy tắc thứ nhất: Tôn trọng sự khác biệt về suy nghĩ, cảm xúc, ngay cả về mặt tư duy của các con và của bản thân ba mẹ. 

Điều này rất quan trọng. Ví dụ. khi ba mẹ dạy con về điều gì đó và muốn tốt cho con, nhưng vì tư duy của đôi bên khác biệt nhau nên con sẽ có xu hướng cãi bướng lại. Việc này khiến cho ba/ mẹ tức giận lên, rồi sau đó dù vô tình hay cố ý thì đa phần người lớn sẽ lấy quyền làm ba mẹ ra và bắt đầu la mắng con cái. Chính tư duy không chấp nhận được khác biệt giữa con và ba mẹ đó đã khiến cho con dần cảm thấy “ác cảm”, xa lánh ba mẹ. Dần dà, con sẽ ít nói và không muốn giao tiếp với ba mẹ, vì nghĩ rằng bất cứ khi nào con lên tiếng, kiểu gì ba mẹ cũng sẽ nói mình là con nít còn nhỏ không biết gì, rồi cũng sẽ la mình cho xem. Nên chúng sẽ không muốn nói nữa. 

Người lớn chúng ta vẫn hay lấy chuyện chúng ta nhiều tuổi hơn, nên trải nghiệm cũng nhiều hơn, vì vậy các con phải nghe theo răm rắp mới đúng, mà không chịu học hỏi những cái mới từ tụi nhỏ, không chịu chấp nhận những lối nghĩ khác biệt của tụi nhỏ. Chính vì vậy mà tình cảm gia đình ngày càng xa cách. 

Quy tắc thứ hai: Tôn trọng ý kiến của con, tiếp nhận góp ý của con một cách chân thành. 
Phải bao dung và thấu hiểu, chân thành với con, không được ghim những lỗi lầm của con. Trong gia đình mình, khi dạy con, cả mình và chồng đều sẽ luôn đồng thuận với con điều này, rằng: “Con có quyền lên tiếng, dù có khi việc lên tiếng đó của con vô tình không có đủ sự tôn trọng với người lớn. Nhưng ba mẹ vẫn sẽ tha thứ cho con, tuy nhiên sau lần tranh luận đó, khi con biết rằng bản thân đã sai và tiếp nhận thay đổi, thì cũng đừng quên chỉnh sửa thái độ sao cho phù hợp, tôn trọng người lớn tốt hơn ở những phiên tranh luận tiếp theo. Hãy cứ tiếp tục tranh luận nhưng, hãy nhớ đến sự ôn hòa và lễ độ”.

Nếu bạn cũng cùng thế hệ 8x giống như mình, có lẽ, bạn chẳng còn lạ lẫm gì quan niệm “Trứng mà đòi khôn hơn vịt” mỗi khi dạy con của ba mẹ thời trước, bạn heng! Đặc biệt, mỗi khi con phản biện lại theo cách mà con nghĩ, ba mẹ thường cho là con hỗn láo, không thương cha mẹ, không vâng lời ba mẹ. Để rồi ba mẹ “đàn áp” con bằng lối mòn suy nghĩ khiến cho các con càng đóng sầm cửa lại nhiều hơn. Bạn biết hong? Đôi khi, chính cái tôi của người lớn đã khiến chúng ta không chấp nhận sự phản biện của một đứa trẻ, ta luôn cho rằng ta lớn hơn, thì ta sẽ biết nhiều và đúng nhiều hơn con! Thật sự là một sai lầm đó!

Quy tắc thứ ba: Lắng nghe con chân thành, không được “giả vờ”

Mình biết có một số trường hợp ba mẹ vì quá bận rộn, không có thời gian đủ nhiều cho con, nên mỗi khi con nói chuyện, kể chuyện thì sẽ “giả vờ” lắng nghe, chứ không hoàn toàn đặt tâm để nghe.

Bạn biết hong, con nít vốn rất trong sáng, nên chúng khá nhạy cảm. Vì vậy khi chúng trò chuyện, ba mẹ lắng nghe thật hay chỉ “giả vờ” thì chúng sẽ biết. Nhưng ba mẹ lại không biết rằng các con đang biết điều đó. Hết lần này đến lần khác vì sự không chú tâm của bản thân, ba mẹ đều hỏi chúng lại cùng một chủ đề/vấn đề, khiến cho bọn trẻ rất tổn thương và thắc mắc là liệu tất cả những gì mà con đã nói, ba mẹ có thật sự lắng nghe không, và nếu nghe thì sẽ được mấy phần?

Bạn hãy nhớ lại xem, khi bạn đang trò chuyện với người khác mà người ta hỏng mấy để tâm đến câu chuyện của bạn, bạn cũng sẽ bớt vui và hỏng còn muốn chia sẻ sâu nữa, đúng không? Trẻ con cũng y chang như vậy đó!

Quy tắc thứ tư: Không cười nhạo con, ngay cả khi con nói những điều rất khờ khạo và ngốc nghếch. 

Con trẻ còn nhỏ sẽ thường chưa biết cách nói chuyện sao cho hợp lý, chưa thực sự biết cách sắp xếp ý tứ, câu từ cho rõ ràng mạch lạc, chưa biết ứng xử đúng khi nói chuyện với người lớn. Đó là chưa kể nhiều bạn nhỏ gặp vấn đề về diễn đạt ngôn ngữ. Cho nên, khi con lên tiếng để bảo vệ quan điểm của bản thân với ba mẹ về một điều gì đó, như cách mà người lớn muốn bảo vệ quan điểm của mình khi nói chuyện cùng con. Lúc này, người lớn không được nổi nóng hay cười nhạo con. 

Sự cười nhạo, dù là vô ý của người lớn trước cách con trình bày vấn đề sẽ khiến con bị thất vọng, tức giận thậm chí là gào thét lên bởi vì con đang cảm nhận rằng không ai thực sự quan tâm đến ý của con.
Hoặc một số người khác cho rằng con ngu ngơ, khờ khạo nên cũng không quá tôn trọng ý kiến của con. Nghĩ rằng con không biết gì đâu, nên đừng có đưa ra ý kiến. Chính thái độ này đã dựng lên một vách rào ngăn cản tình cảm cũng như sự thấu hiểu giữa ba mẹ và con.

Ở giai đoạn này, nếu bạn đủ kiên nhẫn, bạn gom hết những gì con vừa nói xong và diễn giải lại đầy đủ hơn, hợp lý hơn, giúp con khai thông vấn đề, cũng như dẫn dắt để con nói đúng lý lẽ của bản thân hơn. Thì dù khi đó, nếu con biết con đang sai đi nữa, chúng cũng sẽ không gào khóc hay cãi lại, mà thay vào đó sẽ yêu thương và nghe lời ba mẹ hơn; bởi con nhìn thấy và cảm nhận được ba mẹ đã dành cho con sự lắng nghe lớn như thế nào. 

Quy tắc thứ năm: Khi con đã sẵn sàng chia sẻ, bạn hãy tiếp nhận 100% mà không đánh giá, chen ngang hay phán xét con.

Sau khi quy tắc thứ 4 được thực hiện nhiều lần, con sẽ sẵn sàng chia sẻ với bạn nhiều hơn. Lúc này, bạn hãy cố gắng điều tiết cảm xúc của bản thân để làm bạn cùng con bằng cách chủ động tiếp nhận sự khác biệt, và hiểu rằng mình và con là hai thế hệ khác nhau rõ ràng. 

Ba mẹ nào cũng có tuổi thơ, cũng trải qua những biến động trong tuổi dậy thì, cũng có ước mơ và hoài bão, cũng từng đi qua những đoạn rất ngốc nghếch và khờ khạo do còn nhỏ tuổi… Cho nên, hãy tiếp nhận sự khác biệt ở con để có thể đồng hành dễ dàng hơn. Hãy dùng những kinh nghiệm của bản thân ở mỗi giai đoạn mà bạn đã trải qua để chia sẻ với con vào đúng thời điểm, đúng độ tuổi của con, không hơn không kém. 

Đây là một trong những kinh nghiệm và văn hóa sống của chính gia đình mình. Với mình, gia đình chính là chiếc nôi văn hóa của con từ 0 đến 13 tuổi. Đây sẽ là nơi con “tổng hợp vốn liếng” để con có thể ứng xử phù hợp với bên ngoài, khi ở độ tuổi teenager. Cho nên, khi chọn lựa có con, dù là một hay nhiều bé, mình đã nói với chồng rằng, tụi mình phải xác định là sẽ “mất” quyền tự do ngôn luận kèm nhiều cái quyền khác nữa. Có thể nhiều người sẽ chưa đồng tình với cách nghĩ này của mình, nhưng theo quan điểm cá nhân, trước tuổi 13, con cái thường nhìn vào tấm gương của ba mẹ để bắt chước và sao chép lại cho cuộc sống của chúng. Vậy nên, ba mẹ gần như phải kiểm soát được lời nói, hành động của bản thân để con thấy được sự đồng nhất trong lời nói và hành động của ba mẹ, cũng như giảm đi những bối rối trên hành trình phát triển bản thân của con. 

Bạn đừng nghĩ rằng việc kiểm soát hành vi hay ngôn ngữ của ba mẹ là đang “diễn” với con. Chỉ là, bạn hãy cố gắng để tạo ra một hình tượng tốt, hay tạo giá trị nhất định trong lối sống để con tôn trọng ba mẹ hơn, dễ vâng lời bạn hơn. Tình thương giữa ba mẹ và con cái là điều tất yếu, nhưng sự tôn trọng thì chưa chắc, bởi vì nếu ba mẹ nói một đường làm một nẻo, thì đứa trẻ sẽ hiểu theo cách riêng của chúng rồi. 

Văn hóa gia đình chính là một phần kiến thức cơ bản góp phần định hình văn hóa sống của con ở những giai đoạn đầu đời. Hay nói cách khác, ở giai đoạn này, gia đình chính là nơi định hình nên giá trị và tư duy sống của con mãi về sau. 

Sự nhất quán trong tư duy dạy con, nhất quán trong hành vi và lời nói ứng xử mỗi ngày của ba mẹ với con cái cũng là chìa khóa để mở ra sự kết nối giữa hai thế hệ trong gia đình. Để con chia sẻ nhiều hơn, người lớn cần lắng nghe nhiều hơn. Để con vâng lời hơn, người lớn cần hướng dẫn và đồng hành, không phải đàn áp hay ra lệnh bằng cái tôi của mình.

Làm được tất cả những điều này, thực sự rất khó, đòi hỏi những ông ba bà mẹ phải kiên nhẫn và có sự chú tâm rất lớn khi giáo dục con cái. Không có sự kiên nhẫn, bạn sẽ dễ nổi nóng. Không có sự chú tâm, bạn không thể cập nhật những kiến thức mới về con trẻ. Một khi không có hai điều này, bạn sẽ “mất” con một cách dần dần mà chưa kịp nhận ra vấn đề. 

Tóm lại là, việc để con chủ động chia sẻ mọi thứ với ba mẹ không hề khó. Cái khó là làm sao để ba mẹ tiếp nhận những hành vì, lời nói và suy nghĩ của con mà không phán xét, đánh giá hay áp đặt lên con điều mà ba mẹ nghĩ. Kiên nhẫn, lắng nghe chú tâm và sự bao dung chính là những chiếc chìa khóa để giúp bạn mở mọi cánh cửa kết nối cùng con. Đừng nghĩ rằng mang thật nhiều vật chất, tiền tài thì bạn sẽ luôn có con bên cạnh. Những gì bằng trái tim mới đến được với trái tim, bạn nhé!

Thương bạn lắm,
Truly Inspired